Utworzono Rudzki Park Kulturowy! Zobacz mapy

Na mocy uchwały nr LXXVI/508/2023 Rady Miejskiej w Ćmielowie z 27 października 2023 w sprawie utworzenia Rudzkiego Parku Kulturowego na terenach północnych gminy Ćmielów powstał Rudzki Park Kulturowy.

Uchwała została opublikowana 6 listopada 2023 roku w Dzienniku Urzędowym województwa świętokrzyskiego, pozycja 4249.

Park obejmuje 7 sołectw w gminie Ćmielów: Ruda Kościelna, Stoki Stare, Stoki Małe, Stoki Duże, Boria, Podgórze i Wiktoryn.

Znaczny obszar północnej części gminy Ćmielów to tereny obejmujące Krzemionkowski Region Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Granice Rudzkiego Parku Kulturowego

Rudzki Park Kulturowy (RKP) powstał nie tylko ze względu na potrzeba ochrony dziedzictwa kulturowego i historycznego.

W treści uchwały czytamy, że:

„W celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz układów urbanistycznych i ruralistycznych (…) a także walorów przyrodniczo – krajobrazowych obszaru Natura 2000 PLH 200019 Dolina Kamiennej, Rada Miejska w Ćmielowie tworzy park kulturowy pod nazwą Rudzki Park Kulturowy (…)”.

W promieniu 15 km od granic RPK znajduje się 9 obszarów chronionych: 4 rezerwaty przyrody, 4 obszary Natura 2000 (trzy „siedliskowe” i jeden „ptasi”), 1 obszar chronionego krajobrazu (rezerwat przyrody „Krzemionki Opatowskie”, obszar Natura 2000 PLH 260024 Krzemionki, obszar Natura 2000 PLH 260019 Dolina Kamiennej, Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej, rezerwat przyrody „Ulów”, rezerwat przyrody „Modrzewie”, obszar Natura 2000 PLH 060045 Przełom Wisły w Małopolsce, obszar Natura 2000 PLB 140006 Małopolski Przełom Wisły, rezerwat przyrody „Lisiny Bodzechowskie.

Dwa z tych obszarów częściowo leżą w granicach RPK: niewielki fragment rezerwatu przyrody „Krzemionki Opatowskie” oraz około 6 km fragment obszaru Natura 2000 Dolina Kamiennej.

Rudzki Park Kulturowy w szerszym kontekście przyrodniczym

 

Nowo utworzony Rudzki Park Kulturowy jest miejscem występowania kilkudziesięciu zagrożonych i rzadko występujących gatunków roślin i zwierząt oraz kilkuset gatunków chronionych.

Są między innymi (wybrane gatunki z czerwonych list, czerwonych ksiąg i tzw. Natura 2000): dzwonek boloński, tojad dzióbaty, salwinia pływająca, goryczka krzyżowa, zaraza Kocha, zaraza czerwonawa, ślimak żółtawy, poczwarówka jajowata, trzepla zielona, szafranka czerwona, nadobnik włoski, siodlarka stepowa, świerszczyk szary, modraszek aleksis, ogończyk akacjowiec, gniewosz plamisty, kumak nizinny, traszka grzebieniasta, grzebiuszka ziemna, pójdźka, dzięcioł średni, dzięcioł białoszyi, bocian biały, lerka, pokrzewka jarzębata, dudek, żołna, orlik krzykliwy, derkacz, nurogęś, płomykówka, łoś, nocek duży, bóbr, wydra.

Przyroda Rudzkiego Parku Kulturowego cechuje się bardzo dużym nagromadzeniem gatunków uznawanych za wymierające, zagrożone i rzadko występujące. Część z nich stanowi przedmioty ochrony sąsiadujących obszarów chronionych. Znajdują się tu gatunki zarówno kserotermiczne, łąkowe, synantropijne, leśne jak i mokradłowe oraz związane z dolinami rzecznymi.

Wskazuje to na niezwykle ważną funkcję w zachowaniu łączności pomiędzy różnymi populacjami tych gatunków występującymi w granicach pobliskich obszarów chronionych. Tym samym RPK również ze względów przyrodniczych stanowi obszar bardzo bogaty i interesujący, a ochrona jego wartości przyrodniczych musi być priorytetem wraz z ochroną wartości kulturowych. Obie te warstwy przenikają się tu, współzależą i stanowią dla siebie wsparcie.  Ochrona wartości kulturowych nie może się tu odbywać z pominięciem czy wbrew wartościom przyrodniczym o czym przesądzają zapisy Uchwały Rady Gminy Ćmielów.

RKP powstał nie tylko z uwagi na szczególne wartości kulturowe i przyrodnicze ale też w związku planami inwestorów co do utworzenia na tym terenie 100 ha kopalni wapieni czy też 400 ha farmy fotowoltaicznej. Realizacja tych zamierzeń przekształciłaby północne sołectwa w strefę przemysłową. Mieszkańcy wymienionych wyżej podjęli wysiłek i walkę o zachowanie swojego miejsca życia w stanie nie gorszym niż obecnie.

W tym procesie powstała koalicja podmiotów, którym zależało na ochronie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. Były to: społeczność lokalna, Muzeum Historyczno – Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim oraz nasze Stowarzyszenie Społeczno – Przyrodnicze MOST.