Sprzeciw wobec planów budowy wieży widokowej na Łysicy w Świętokrzyskim Parku Narodowym

W odpowiedzi na liczne protesty społeczne związane z planem budowy wieży widokowej na Łysicy, Świętokrzyski Park Narodowy zamieścił na swoim profilu Fb następujące oświadczenie:

„W związku z licznymi komentarzami pod ostatnim postem wyjaśniamy, że plan realizacji punktu widokowego na Łysicy odnajdujemy w opracowaniu pt. Operat udostępniania i edukacji w rozdziale: Strategia ochrona, Działania w sferze udostępniania Świętokrzyskiego Parku Narodowego i edukacji prowadzonej na jego terenie oraz uwarunkowania ich realizacji. Opracowanie to jest jednym z elementów przygotowywanego projektu planu ochrony w latach 2012–2014. Projekt planu ochrony był wyłożony do konsultacji społecznych. W aktualnych zadaniach ochronnych dla parku narodowego na lata 2020–2021 zaplanowano zadanie: Przygotowanie dokumentacji projektowej dotyczącej zadania «Ochrona ekosystemów leśnych Obwodzie Ochronnym Święta Katarzyna poprzez właściwe ukierunkowanie ruchu turystycznego oraz budowę edukacyjnej wieży obserwacyjnej na Łysicy»”.

Chcemy przypomnieć, że wspomniany dokument, projekt Planu Ochrony Świętokrzyskiego Parku Narodowego, nie został uzgodniony i przyjęty.
Prace nad projektem Planu Ochrony trwają od 2012 roku. Do dziś nie udało się ich sfinalizować, ponieważ ojcowie oblaci sprzeciwili się wobec niektórych uwag strony społecznej wniesionych do tego dokumentu.
Między innymi Stowarzyszenie MOST w piśmie z 26.01.2015 r. do dyrekcji ŚPN zaproponowało następujący ustęp:

„Stowarzyszenie M.O.S.T. zgłasza następujące uwagi i wnioski do wyłożonego projektu planu ochrony Świętokrzyskiego Parku Narodowego:
1. «Istniejące zagrożenia wewnętrzne» (rozdział 4 Tab. 1.)
a) Punkt 16 dotyczący presji turystycznej i komunikacyjnej:
– w przypadku zdiagnozowanego zagrożenia polegającego na zanieczyszczeniu światłem, hałasem i odpadami ze strony klasztoru na Św. Krzyżu proponujemy doprecyzowanie rozwiązań minimalizujących lub likwidujących presje. Np. oświetlenie klasztoru powinno być stosowane wyłącznie w przypadku ważnych wydarzeń i świąt, a nie całorocznie. Powinny zostać wprowadzone limity uczestników ceremonii, tzn. jednorazowo nie więcej niż… (w oparciu o analizę ruchu turystycznego podać ile), powinno zostać wprowadzone ograniczenie natężenia hałasu ze strony nagłośnienia imprez na Św. Krzyżu.
– należy wprowadzić takie rozwiązania, które uczynią administrację klasztoru na Św. Krzyżu odpowiedzialną za negatywne skutki imprez okolicznościowych, których jest organizatorem.
– jeśli chodzi o natężenie ruchu kołowego, należy zaproponować miejsca ograniczenia prędkości na drogach biegnących przez ŚPN, jego otulinę oraz tam, gdzie drogi przecinają zidentyfikowane korytarze ekologiczne. Można rozważyć np. montaż progów zwalniających. Warto zaproponować zakaz wjazdu na drogi ŚPN dużych pojazdów tzw. TIR-ów i wskazać alternatywne objazdy. Kryterium ograniczenia powinna być tu masa całkowita pojazdu”.

Do dziś te propozycje nie zostały wprowadzone, choć ich ranga prawna jest taka sama, jak ranga zapisu dotyczącego budowy wieży widokowej na Łysicy.
Oba postulaty utknęły na etapie konsultacji, które zostały zablokowane przez zakonników z Łyśca. Jednak postulat budowy wieży jest realizowany, a nasze postulaty – nie.
Argumentacja ŚPN jakoby realizacja budowy wieży na Łyścu była uzasadniona, bo znajduje się w dokumentacji PROJEKTU Planu Ochrony, jest pozbawiona mocy prawnej. Stowarzyszenie MOST nadal postuluje limitowanie ruchu turystycznego na Łyścu, likwidację zanieczyszczenia światłem (iluminacja klasztoru w środku lasu), zakaz imprez masowych z nagłośnieniem i udziałem pojazdów mechanicznych oraz pozostałe propozycje, które znajdują się w posiadaniu dyrekcji ŚPN.
Chcemy dodać, że budowa wieży widokowej na Łysicy nie spowoduje kanalizacji ruchu turystycznego, ale jego koncentrację. Łysica, podobnie jak Łysiec, to symbol ŚPN i ochrony przyrody w województwie świętokrzyskim oraz w Polsce. W 2016 roku w pobliżu miejsca, gdzie planuje się budowę wieży, obserwowano rysia. Było to pierwsze stwierdzenie tego gatunku w Górach Świętokrzyskich od wielu dziesięcioleci. Trzeba też przypomnieć, że Łysica leży w granicach obszaru Natura 2000, który podlega prawu Unii Europejskiej. Tym samym obowiązkiem i odpowiedzialnością dyrekcji ŚPN jest zgodne z prawem europejskim rozważenie, jaki wpływ na przedmioty ochrony obszaru Natura 2000 będzie miało skoncentrowanie ruchu turystycznego w tym miejscu. Odnosimy wrażenie, że inicjatywa związana z budową wieży widokowej nie była poprzedzona ani refleksją ani konsultacjami z naukowcami i organizacjami społecznymi. Póki projekt Planu Ochrony ŚPN nie został uzgodniony i uchwalony, podobne plany należy konsultować ze społecznością naukowców, działaczy społecznych i np. Radą Naukowa parku. Jednak pomysł ten, podobnie jak pomysł usunięcia z granic ŚPN fragmentu Łyśca, prawdopodobnie nie był konsultowany z Rada Naukową.
Nie jest też prawdą, że strona społeczna nie odnosiła się krytycznie do planów zniszczenia naturalnego krajobrazu Gór Świętokrzyskich. Oto uwaga wniesiona przez Stowarzyszenie MOST w tym samym piśmie z 26.01.2015:
„c. Punkt 6. dotyczący tworzenia instalacji mogących negatywnie oddziaływać na krajobraz:
– w przygotowaniu jest ustawa dotycząca ochrony krajobrazu. Należy stosować zasadę przezorności, która w tym wypadku powinna skutkować przyjęciem takich zapisów w projekcie Planu Ochrony, które wynikają z projektu «prezydenckiej» ustawy dot. ochrony krajobrazu”.
Stowarzyszenie MOST wyraża swój sprzeciw wobec planów budowy wieży widokowej na Łysicy, a powoływanie się na nieuzgodniony i nieuchwalony dokument uważamy za nadużycie i wprowadzanie w błąd opinii publicznej.