Rewitalizacja Parku Miejskiego w Kielcach. Komentarz do aktualnej sytuacji

Nasze Stowarzyszenie 6 lutego 2021 roku opublikowało na stronie www opinię na temat sposobu realizacji rewitalizacji Parku Miejskiego w Kielcach. Zespół złożony z członków stowarzyszenia zdecydował się zabrać głos w tej sprawie po tym, jak w mediach społecznościowych rozgorzała dyskusja na temat zasadności prowadzonych wycinek.

Podkreślamy, że nie jesteśmy przeciwnikami pielęgnacji miejskiego drzewostanu ani samej rewitalizacji. Natomiast uważamy, że tego rodzaju prace w obiekcie zabytkowym, będącym jednocześnie miejscem występowania chronionych gatunków roślin i zwierząt, w dobie kryzysu bioróżnorodności i klimatycznego, gdy zieleń miejska jest usuwana często bez namysłu i uzasadnienia, powinny być bardzo gruntownie przemyślane i uzasadnione oraz – przede wszystkim – zgodne z prawem. Trzeba też pamiętać, że miejskie drzewostany ze swoją bioróżnorodnością mają istotny wpływ na dobrostan mieszkańców miasta i odgrywają ważną rolę jako jeden z warunków zachowania zdrowia w tym psychicznego. Stąd także tak silne i liczne są ruchy społeczne zajmujące się ochroną miejskiej przyrody.
Mając w pamięci okres licznych protestów dotyczących wycinek drzew w Kielcach w poprzednich latach, uważamy, że każda, szczególnie tak ważna realizacja ingerująca w istotny sposób w miejską przyrodę, musi być prowadzona bardzo ostrożnie i roztropnie.

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie na swojej stronie pisze o tym następująco:
„W związku ze zmianą od 1 stycznia 2017 r. przepisów dotyczących zasad usuwania drzew i krzewów przypominamy, że podmiot wykonujący prace związane z wycinką drzew lub krzewów jest zobowiązany do przestrzegania zakazów z zakresu ochrony gatunkowej. Zakazy te określają art. 51 i 52 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2016 r., poz. 2134, z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z:
• 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 r. poz. 1409),
• 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz. U. z 2014 r. poz. 1408),
• 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r. poz. 2183).
(…).
Należy ponadto zaznaczyć, iż organ wydający takie zezwolenie przed wydaniem ostatecznej decyzji jest zobowiązany do wykonania oględzin w zakresie występowania w obrębie zadrzewień wszelkich gatunków chronionych (w tym ptaków), w stosunku do których istnieje szereg zakazów. Jeśli na drzewie planowanym do usunięcia zostaną stwierdzone gatunki podlegające ochronie (np. grzyby, mchy, nietoperze, czy gniazda ptaków) wówczas organ gminy nie może wydać zezwolenia na jego wycinkę. Jest to możliwe wyłącznie po uprzednim uzyskaniu zezwolenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska na odstępstwo od zakazów obowiązujących w stosunku do gatunków chronionych. Zezwolenie takie jest wydawane po spełnieniu szeregu przesłanek określonych przepisami prawa oraz jedynie w sytuacji, gdy zezwolenie nie będzie szkodliwe dla populacji gatunku chronionego, którego dotyczy. Wydane przez organ gminy zezwolenie na usunięcie drzew nie jest tożsame z decyzją zezwalającą na odstępstwa od zakazów obowiązujących w stosunku do gatunków chronionych, w tym ptaków, wydawaną przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska.
Apelujemy zatem do zarządców i właścicieli nieruchomości o poszanowanie przepisów prawa oraz przeprowadzanie wycinki drzew, czy prac porządkowych w sposób mający na względzie również dobro gatunków i właściwą pielęgnację terenów zieleni.
(…).

W przypadku podejrzenia łamania przepisów w tym zakresie należy zawiadamiać policję bądź straż miejską / gminną, natomiast przy nieprawidłowościach wykonania warunków decyzji zezwalającej na wycinkę drzew należy kontaktować się z organem, który ją wydał” (źródło: http://warszawa.rdos.gov.pl/wycinka-drzew-a-ochrona-gatunkowa, http://warszawa.rdos.gov.pl/wycinka-drzew-a-ochrona-gatunkowa).
Tymczasem w przypadku Parku Miejskiego w Kielcach procedura wyglądała następująco: rewitalizacja rozpoczęła się 2 lutego 2021 r. 9 lutego 2021 r. skierowaliśmy do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska pytanie o to, czy jest w posiadaniu jakichkolwiek dokumentów dotyczących wycinki i ewentualnej inwentaryzacji przyrodniczej z terenu Parku. 17 lutego RDOŚ Kielce poinformowała nas, że nie posiada takich dokumentów, za wyjątkiem wniosku, który 5 lutego wpłynął do RDOŚ z Gminy Kielce. Był to wniosek o wydanie zgody na odstępstwa od ustawowych zakazów od ochrony gatunkowej ptaków i nietoperzy.

Wydział Gospodarki Komunalnej i Środowiska w Kielcach w swoim piśmie do Stowarzyszenia Przyjazne Kielce z dn. 11 lutego 2021 r. odpowiedział na pismo tego Stowarzyszenia z dnia 9 lutego 2021 r. następująco:
„Wydział Gospodarki Komunalnej i Środowiska w Kielcach po stwierdzeniu występowania siedlisk gatunków chronionych na niektórych drzewach przeznaczonych do wycinki, zgodnie z obowiązującymi przepisami, złożył wniosek do RDOŚ Kielce o wydanie zezwolenia na odstępstwa od zakazów w stosunku do gatunków chronionych”.

Po pierwsze, oznacza to, że wycinka rozpoczęła się zanim Urząd Miasta Kielce wystąpił do RDOŚ Kielce o wydanie zgody na odstępstwa od ustawowych zakazów w odniesieniu do gatunków chronionych. Trudno uniknąć podejrzeń, że Urząd Miasta zdecydował się na ten krok dopiero w wyniku szumu medialnego i dużego oddźwięku społecznego towarzyszącego informacji o rozpoczęciu prac.
Po drugie, powstaje pytanie, na jakie gatunki RDOŚ ma wydać zgodę, skoro, jak sama przyznaje, nie istnieje żadna inwentaryzacja przyrodnicza tego terenu i Gmina Kielce nie ma wiedzy o żadnych chronionych gatunkach w Parku. Dokumentacja wykonana dla projektu rewitalizacji Parku Miejskiego również tej wiedzy nie zawiera, ponieważ brak w niej części dotyczącej przyrody i gatunków chronionych. Dlaczego wniosek obejmuje tylko odstępstwo od zakazów dotyczących ptaków i nietoperzy, a nie obejmuje zakazu zniszczenia stanowisk chronionych gatunków grzybów, porostów i mchów mimo, że j.w. – nie istnieje dokument stwierdzający że na terenie objętym opracowaniem projektowym ich nie ma?

W lutym nie ma możliwości stwierdzenia jakie ptaki gniazdują w Parku ani jakie nietoperze mają tam swoje kolonie rozrodcze – bo o te dwie grupy wnioskuje Urząd Miasta. O porostach i mszakach, które można zinwentaryzować zimą, przed wycinką, nie ma we wniosku ani słowa. Nie ma również słowa o zimowiskach nietoperzy, które mogą się znajdować w starych, dziuplastych drzewach.
Jednak wycinka została rozpoczęta. Jesteśmy bardzo ciekawi odpowiedzi RDOŚ Kielce. Jak uzasadni zniszczenie siedlisk chronionych gatunków, o których Urząd Miasta nic nie wie i jak ewentualnie wyda wsteczną zgodę na zrealizowaną już częściowo wycinkę? Czy zobowiąże inwestora do uzupełnienia wniosku o część dotyczącą porostów, mchów i siedlisk nietoperzy, których obecność w tak starym drzewostanie jest niemal stuprocentowo pewna? Jesteśmy pewni, że to będzie mądra i racjonalna odpowiedź, uzasadniona w sposób nie budzący wątpliwości.
Mimo niezgodności z jednoznacznymi wskazaniami Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska wycinka została rozpoczęta.
Zgodę na wycinkę wydał Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Apelujemy do Prezydenta Miasta Kielce Bogdana Wenty, do radnych kieleckich, do pracowników Urzędu Miejskiego w Kielcach, do Regionalnego dyrektora Ochrony Środowiska w Kielcach oraz do Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz innych organów samorządu i urzędów o wypracowanie takich procedur i zespołu dobrych praktyk, które będą zgodne z obowiązującym prawem i które będą uwzględniały wszelkie akty prawne dotyczące przyrody naszego miasta. Przyroda Kielc wymaga pilnej uwagi i podjęcia specjalnych kroków mających na celu lepsze jej poznanie oraz ochronę.

Dlatego też apelujemy ponownie o rozpoczęcie prac nad wspomnianym wyżej dokumentem oraz o powołanie pełnomocnika Prezydenta Kielc do spraw ochrony przyrody.

Zespół Stowarzyszenia MOST
Fot. Dariusz Gacek