Raport Stowarzyszenia MOST w sprawie śmiertelności chomika europejskiego na DK 9 pod Opatowem

Od września 2023 roku obserwowaliśmy liczne przypadki śmiertelności chomika europejskiego na DK 9 na odcinku Lipnik – Porudzie. Trwa budowa obwodnicy Opatowa i wysoka śmiertelność chomika może mieć związek ze źle zaplanowanymi pracami oraz niewłaściwie zaprojektowanymi działaniami mającymi na celu zminimalizować śmiertelność zwierząt Powiadomiliśmy wszystkie organy odpowiedzialne za realizację budowy oraz ochronę chomika europejskiego. Skutkiem naszej interwencji jest wprowadzenie przez RDOŚ Kielce kolejnych rozwiązań mających na celu zminimalizowanie śmiertelności chomików europejskich. W tekście zamieszczamy nasz raport skierowany do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska oraz PTOP Salamandra.

Treść naszego raportu:

Informacja dotycząca śmiertelności chomika europejskiego Cricerus cricetus w ciągu Drogi Krajowej 9 na odcinku Lipnik – Porudzie województwo świętokrzyskie

 

Informujemy Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad o nieprawidłowościach w związku z budową obwodnicy Opatowa, której skutkiem jest wysoka śmiertelność chomika europejskiego na odcinku DK 9 Lipnik – Porudzie.

Pierwszy raz nieprawidłowości przy realizacji tej inwestycji zgłosiła organizacja pozarządowa Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” oraz krajowe ekspertki zajmujące się chomikiem europejskim i będące autorkami publikacji naukowych oraz poradnika metodycznego dotyczącego tego gatunku: dr hab. inż. Magdalena Hędrzak z Katedry Zoologii i Dobrostanu Zwierząt Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie, dr hab. Joanna Ziomek – prof. UAM z Zakładu Zoologii Systematycznej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz mgr inż. Korneliusz Moczko – wolontariusz z Uniwersytetu Rolniczego im. H Kołłątaja w Krakowie. W dniu 21.10.2022 r. osoby te zgłosiły do Prokuratury Rejonowej w Opatowie zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstw.

Podejrzenie popełnienia następujących przestępstw dotyczyły czynów, o których mowa w:

• 35 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2022 r. poz. 572) – uśmiercanie zwierząt ze szczególnym okrucieństwem, w związku z wykonywaniem zawodu, prowadzeniem działalności lub wykonywaniem czynności wymagających zezwolenia, które są związane z oddziaływaniem na zwierzęta.
• 181. § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138, 1726, 1855) – świadome „uszkadzanie” (doprowadzanie do śmierci) zwierząt pozostających pod ochroną gatunkową, powodujące istotną szkodę.

Wskazane przez naukowców nieprawidłowości dotyczyły odłowu i przenoszenia chomików europejskich w terminach, które uniemożliwiały im przygotowanie się do przezimowania, co niosło bezpośrednie ryzyko doprowadzenia do śmierci z głodu i wyziębienia kilkudziesięciu odłowionych przez firmę Bufor zwierząt.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach nie dopatrzył się nieprawidłowości, a Prokuratura skierowała sprawę do lokalnej policji, która już w grudniu 2022 roku odmówiła wszczęcia postępowania.

 

Członkowie Stowarzyszenia Społeczno-Przyrodniczego MOST z Kielc natrafili na pierwsze zabite przez auta w Opatowie chomiki europejskie w czerwcu 2023 roku.

We wrześniu i październiku 2023 roku członkowie Stowarzyszenia MOST w ciągu DK 9 stwierdzili odpowiednio:

• 09.2023 r. – 13 rozjechanych chomików europejskich;
• 09.2023 r. – 5 kolejnych, świeżych ciał chomików;
• 20 września 2023 r. na tym samym odcinku było 6 martwych chomików, w tym dwa świeżo zabite;
• 09.2023 r. znaleziono 10 martwych osobników tego gatunku;
• 09.2023 r. na DK 9 między Lipnikiem a Opatowem odnaleziono 3 zabite chomiki europejskie, w tym dwa świeżo;
• 10. 2023 r. na DK 9 między Lipnikiem a Porudziem odnotowano dwa świeżo zabite chomiki europejskie;
• 10 2023 r. na DK 9 na odcinku Lipnik-Porudzie znaleziono 3 zabite przez auta chomiki europejskie, w tym dwa świeżo rozjechane;
• 10. 2023 r. odnaleziono na wspomnianym odcinku jednego świeżo zabitego chomika;
• 10. 2023 r. odnaleziono na tym odcinku kolejne dwa martwe chomiki.

W okresie od 12.09.2023 do 31.10.2023 w czasie naszych kontroli na DK 9 między Lipnikiem a Porudziem odnaleźliśmy przynajmniej 29 zabitych przez auta chomików europejskich.

Z naszych obserwacji wynika, że istnieją trzy „czarne punkty”, gdzie śmiertelność tych zwierząt jest najwyższa. Są to:

• wylot z Lipnika,
• łuk pod Okaliną, gdzie budowany jest węzeł drogowy,
• Opatów, zarówno przed miastem, jak i za miastem, aż do miejscowości Porudzie, gdzie budowany jest obiekt mostowy.

Według naszych ustaleń prace drogowe wpływają na płoszenie zwierząt, które trafiają pod koła aut.

Chomik europejski należy do grupy najbardziej zagrożonych wymarciem ssaków w Europie. W czasie ostatnich 40 lat polska populacja chomika europejskiego zmalała o około 80%. Jest to gatunek objęty ochroną ścisłą i wymagający zabiegów ochrony czynnej. To gatunek wymieniony w następujących dokumentach:

• Dyrektywa Siedliskowa – Załączniki IV
• Konwencja Berneńska – Załącznik II
• Czerwona lista gatunków zagrożonych IUCN – LC
• Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce – DD.

W związku z tak poważną sytuacją, która w dłuższym czasie może prowadzić do radykalnego zmniejszenia populacji tego zagrożonego gatunku, wnioskujemy o podjęcie natychmiastowych działań w postaci:

• ustawienia na odcinku Lipnik–Opatów znaków ostrzegawczych na wzór innych znaków dotyczących zwierząt (na przykład z łosiami),
• ustawienia odcinkowego pomiaru kontroli prędkości,
• wprowadzenia ograniczenia prędkości na tym odcinku do maksymalnie 50-60 km/h
• sformowania sztabu kryzysowego złożonego z urzędników, inwestora, nadzoru przyrodniczego, ekspertów zajmujących się ochroną chomika, działaczy społecznych i społeczności lokalnej po to, żeby przez okres hibernacji chomików wypracować strategię działania, która zostanie wdrożona wiosną 2024 roku, dzięki czemu chomiki pod Opatowem nie będą masowo ginęły.

Chomiki europejskie pod Opatowem to najdalej na północny zachód wysunięta część populacji ukraińskiej chomików. Ocalenie tego stanowiska ma znaczenie dla zachowania ciągłości wschodnioeuropejskiej populacji tego gatunku.

W związku z tym, że w czasie kontroli wykonanej przez pracowników Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach na tym odcinku pracownicy ci nie umieli odnaleźć martwych chomików, załączamy jako materiał dowodowy kilka zdjęć wykonanych między Lipnikiem a Opatowem w okresie od 12.09. 2023 do 31.10. 2023 r.

Korespondencję w tej sprawie prosimy kierować za pomocą środków komunikacji elektronicznej, na adres mailowy: biuro@mostedu.pl lub pocztą na adres: ul. Jana Nowaka-Jeziorańskiego 77, skrytka pocztowa nr 819, 25-430 Kielce.

 

Z poważaniem

Zarząd Stowarzyszenia Społeczno-Przyrodniczego MOST

 

Załączniki fotograficzne:

– martwe chomiki znalezione przez nasz zespół na DK 9 w okresie 09 – 10. 2023 na odcinku Lipnik – Porudzie (nie fotografowano wszystkich martwych zwierząt)

Do wiadomości

1. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Kielcach Karola Szymanowskiego 6, 25-361 Kielce
2. Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” ul. Stolarska 7/3 60-788 Poznań